Kar Payı Dağıtımına İlişkin Tebliğ’in Değerlendirilmesi

7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 17.04.2020 tarihinde 31102 sayılı Resmî Gazetede yayınlanmıştır.

Söz konusu Kanun’un 12. maddesi ile, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na (“TTK”), şirketlerde kâr payı dağıtımının sınırlandırılması hakkında geçici madde eklenmiş olup, anılan geçici maddeye ilişkin usul ve esaslar, sınırlamalar ve istisnalar, 17.05.2020 tarihinde 31130 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Geçici 13. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’de (“Tebliğ”) düzenlenmiştir.

I. 7244 SAYILI KANUN İLE GETİRİLEN DÜZENLEME

Kanun’un 12. maddesi ile 6102 sayılı TTK’ya eklenen Geçici Madde 13 aşağıdaki gibidir:

GEÇİCİ MADDE 13 – (1) Sermaye şirketlerinde, 30/9/2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilir, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemez. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu fıkra hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.

(2) Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenir.

(3) Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir.”

Anılan geçici maddede devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişileri ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip olduğu şirketler hariç olmak üzere; sermaye şirketlerinin 30.09.2020 tarihine kadar dağıtabilecekleri nakit kâr payı tutarının, 2019 yılı net dönem kârının %25’ini aşmaması, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçelerin dağıtıma konu edilememesi ve genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyeceği düzenlenmektedir. Buna göre henüz 2019 yılında kâr payı dağıtımına ilişkin karar almamış olan ve maddede belirtilen şekilde istisna kapsamında olmayan sermaye şirketlerinin söz konusu sınırlamaya uyması gerekmektedir. Cumhurbaşkanı tarafından maddede öngörülen bu tarihin, üç ay süre için uzatılabileceği veya kısaltılabileceği de düzenlenmiştir.

Maddenin devamında ise, genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamış olması veya kısmi ödeme yapılmış olması durumunda, 2019 yılı net dönem kârının %25’ini aşan kısma ilişkin ödemelerin 30.09.2020 tarihine kadar ertelenmesi öngörülmüştür.

Anılan maddenin son fıkrasında ise, kâr payı dağıtımının sınırlandırılmasına ilişkin istisnaları ve uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye yetkili olan merciin Ticaret Bakanlığı olduğu belirtilmektedir. Bu doğrultuda, Ticaret Bakanlığı tarafından, söz konusu maddenin usul ve esaslarını, sınırlamalarını ve istisnalarını içeren Tebliğ yayınlanmıştır.

II. TEBLİĞ’DE DÜZENLENEN ESASLAR VE SINIRLAMALAR

1. Kapsam

Tebliğ’in 1/II maddesinde, yukarıda belirtilen Geçici Madde 13 ile paralel şekilde devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişileri ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip olduğu şirketler Tebliğ kapsamı dışında tutulmuş olup, Tebliğ’deki sınırlamalar bu tüzel kişiler için uygulama alanı bulmayacaktır.

2. Kar Payı ve Kar Payı Avansı Dağıtımı Sınırlamaları

Tebliğ’in 4/I maddesine göre, sermaye şirketlerinde, Geçici Madde 13’ün yürürlüğe girdiği tarih olan 17.04.2020 tarihinden 30.09.2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem karının yalnızca %25’ine kadarının nakden dağıtımına karar verilebilecek; geçmiş yıl karları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecektir.

Tebliğ’in 4/II maddesinde ise, sermaye şirketlerinde genel kurul tarafından 30.09.2020 tarihine kadar yönetim organına kâr payı avansı dağıtımı yetkisi de verilemeyeceği düzenlenmiştir.

Geçici Madde 13’ün yürürlüğe girdiği tarih olan 17.04.2020 tarihinden önce genel kurulca kâr payı dağıtımı kararı alınmış olması hali ise Tebliğ’in 4/III maddesinde düzenlenmiş olup, maddeye göre bu şekilde genel kurulca kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, “2019 yılı net dönem karının %25’ine kadarı” sınırını aşan kısma ilişkin ödemeler; hesap döneminde zarar edilmiş olmasına karşın serbest yedek akçelerden dağıtım kararı alınmışsa henüz ödenmemiş kısma ilişkin tüm ödemeler 30.09.2020 tarihine kadar ertelenecektir. Ayrıca, ertelenen ödemelere ilişkin olarak faiz tahakkuk ettirilmeyeceği de öngörülmüştür.

Tebliğ’in 4/IV maddesinde ise, genel kurulca yönetim organına kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilmiş ise, avans ödemelerinin de 30.09.2020 tarihine kadar erteleneceği düzenlenmiştir.

3. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı Yapılması

Tebliğ’in 4/I maddesinde öngörülen “30.09.2020 tarihine kadar dağıtılabilecek nakit kâr payı tutarının 2019 yılı net dönem kârının %25’ini aşmaması ve geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçelerin dağıtıma konu edilememesi” kısıtlamaları, iç kaynaklardan yapılacak sermaye artırımlarında uygulama alanı bulmayacak olup, bu husus 4/I maddesinin devamında açıkça belirtilmiştir.

Buna göre, esas sözleşme veya genel kurul kararıyla ayrılmış ve belirli bir amaca özgülenmemiş yedek akçeler ile kanuni yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısımları ve mevzuatın bilançoya konulmasına ve sermayeye eklenmesine izin verdiği fonlar sermayeye dönüştürülerek sermaye iç kaynaklardan artırılabilecektir. Bir başka deyişle, kârın sermayeye eklenecek olması halinde, kâr dağıtımına ilişkin herhangi bir sınırlama söz konusu olmayacaktır.

III. TEBLİĞ’DE DÜZENLENEN İSTİSNALAR

1. İstisna Kapsamındaki Sermaye Şirketleri

Tebliğ’in kâr payı dağıtımına ilişkin istisnaları düzenleyen 5. maddesinde, belirli şartları sağlayan sermaye şirketleri bakımından Tebliğ’in 4. Maddesinde düzenlenen kâr payı kısıtlamasının uygulama alanı bulmayacağı belirtilmekte olup, söz konusu şartları sağlayan sermaye şirketleri aşağıdaki şekilde sayılmıştır:

a) Tebliğ’in 5. maddesi (a) bendi: Yeni Koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma ödeneğinden ve/veya ücretsiz izne ayrılanlardan, 4447 sayılı Kanunun Geçici 24. maddesi uyarınca nakdi ücret desteğinden yararlandırılanları istihdam edenler ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun geçici 20. maddesi ve ilgili Kararlar uyarınca Hazine destekli kredi kefaleti kullanan ve halen kapanmamış kredi borç bakiyesi bulunanlarhariç, 000 TL ve altında kâr payı dağıtımı kararı alan şirketler,

b) Tebliğ’in 5. maddesi (b) bendi: Pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının yarısından fazlasının, Kanun hükümleri çerçevesinde başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt borcunun nakden ve defaten ifasında kullanılması şartıyla, kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler,

c) Tebliğ’in 5. maddesi (c) bendi: Pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının, imzalanan kredi sözleşmeleri veya proje finansman sözleşmeleri kapsamında09.2020 tarihine kadar muaccel hale gelen yükümlülüklerin ifasında nakden kullanılması şartıyla, kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler. Tebliğ’in 5/II maddesi uyarınca c bendinde sayılan bu şirketlerde, pay sahiplerinin ifa yükümlülüklerini aşan tutara ilişkin ödemeler 30.09.2020 tarihine kadar ertelenmiştir.

2. Ticaret Bakanlığı’ndan Uygun Görüş Alınması Zorunluluğu

Tebliğ’in 6. maddesi ile, istisna kapsamında sayılan sermaye şirketlerince yapılacak olan kâr payı dağıtımlarının genel kurulda görüşülebilmesi için, öncelikle Ticaret Bakanlığı’ndan uygun görüş alınması zorunluluğu öngörülmüştür.

Başvurularda i) genel kurul yapılmasına ilişkin yönetim organı kararının noter onaylı örneği, ii) şirketin hesap dönemine ilişkin finansal durum tablosu ile iii) kâr veya zarar tablosuna ek olarak, istisna kapsamında olunduğunu tevsik eden, aşağıda yer alan belgelerin de Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’ne sunulması gerektiği belirtilmektedir.

a) Tebliğ’in 5. Maddesinin (a) bendinde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; anılan bentte belirtilen desteklerden yararlanılmadığına ilişkin ilgili kurumlardan alınacak tevsik edici belge,

b) Tebliğ’in 5. Maddesinin (b) bendinde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; dağıtılacak kâr payının yarısından fazlasını alma hakkı olanların başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt yükümlülüğünü tevsik edici belge,

c) Tebliğ’in 5. Maddesinin (c) bendinde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; kredi sözleşmeleri ve proje finansman sözleşmeleri kapsamında ifa yükümlülüklerini tevsik edici belge.

IV. TEBLİĞ’DE DÜZENLENEN DİĞER HÜKÜMLER

1. Esas Alınacak Finansal Tablolar

Tebliğ’in 7. maddesinde, bu Tebliğ ile getirilen sınırlamalar kapsamında kâr payının hesaplanmasında, finansal tablolarını Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen standartlara uygun şekilde hazırlamak zorunda olan sermaye şirketleri tarafından 6102 sayılı TTK’nın 88. maddesine göre hazırlanan tabloların; bunlar dışında kalan sermaye şirketlerinin ise 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre hazırlanan finansal tabloların esas alması gerektiği belirtilmiştir.

Aynı maddenin devamında ise, dağıtılması öngörülen kâr payı tutarının, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre tutulan kayıtlarda bulunan kâr dağıtımına konu kaynakların toplam tutarını aşamayacağı öngörülmüştür. Buna göre bu madde ile dağıtılacak kâr payı bakımından bir sınırlama daha getirilmiştir.

2. Yürürlük

Tebliğ’in tüm hükümleri Resmî Gazetede yayımı tarihi olan 17.05.2020 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

V. SONUÇ

7244 sayılı Kanun ile 6102 sayılı TTK’ya eklenen Geçici Madde 13 ile, sermaye şirketlerinde kâr payı dağıtımına ilişkin belirli kısıtlamalar getirilerek, Covid-19 salgınının ekonomik faaliyetler üzerindeki olumsuz etkilerinin bertaraf edilmesi amaçlanmıştır. 17.05.2020 tarihinde Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Tebliğ’de ise, Kanun ile kâr payı dağıtımına getirilen sınırlamaların usul ve esasları, hangi şirketlerin bu sınırlamaların kapsamı dışında kalacağı ve finansal tablolara ilişkin hususlar belirtilerek, 6102 sayılı TTK’ya eklenen Geçici Madde 13’ün uygulanmasına ilişkin detaylar düzenlenmiştir.

Sermaye şirketlerince 2019 dönemine ait kârın kullanım şekline ilişkin kararlarda, anılan Geçici Madde 13 ve bu maddeye ilişkin Tebliğ kapsamında getirilen sınırlamaların ve esasların dikkate alınması önem arz etmektedir.