İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

Yazarlar Gülce Ekinci and Anılay Atay Tarih Ağu 7, 2020

I. GİRİŞ:

21 Temmuz 2020 tarihinde TBMM’ye sunulan İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (“Teklif”) 31 Temmuz 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) ile

Sosyal ağ sağlayıcılarına ilişkin tanımlama yapılmakta,
Trafik bilgisi tanımlamasına “port bilgisi” ibaresi eklenmekte,
Faaliyetlerini yurt dışında yürüten içerik, yer veya erişim sağlayıcısına verilen idari para cezalarının bildirimi usulü belirlenmekte,
Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya yasal yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcısı hakkında verilecek para cezası miktarı artırılmakta,
Suç oluşturan kısmi içeriğin çıkarılmasının mümkün olduğu durumlar ile kişilik haklarının ihlal edilmesi hâlinde erişimin engellenmesi kararı yerine içeriğin çıkarılması kararının da verilebilmesi yolu getirilmekte,
Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirlemesi yükümlülüğü getirilmekte ve bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarına uygulanacak müeyyideler belirlenmekte,
Söz konusu sosyal ağ sağlayıcılarına kişiler tarafından yapılacak başvuruları 48 saatlik sürede cevaplandırma, istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren raporları altı aylık dönemlerle Türkçe olarak hazırlama ve bildirme ile Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yükümlülükleri getirilmektedir.

Esasen Kanun’un; dünya çapında teknolojide yaşanan gelişmeler neticesinde, sosyal medyanın toplumsal etkisinin son derece artması ve toplumsal hareketler ve bireyler tarafından haber alma ve verme temel hak ve özgürlüklerinin etkin bir şekilde kullanılması sonucunda ülkelerin içeriklerin engellenmesi ve gözetim altına alınması amacıyla attıkları adımların sonucu olarak yasalaştığı değerlendirilmektedir.

İşbu bilgi notumuzda Kanun’un getirdiği düzenlemeler çerçevesinde 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da (“5651 Sayılı Kanun”) yapılan değişiklikler incelenmiştir.

II. KANUN MADDELERİNİN İNCELENMESİ

1 – “Sosyal Ağ Sağlayıcı” Tanımı

Kanun’un 1. maddesi ile “Sosyal Ağ Sağlayıcı” tanımlaması yapılmış olup, buna göre sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek ve tüzel kişiler “Sosyal Ağ Sağlayıcı” olarak adlandırılmaktadır.

2 – “Port Bilgisi” İbaresi

Kanun’un 1. maddesi ile 5651 Sayılı Kanun’da yapılan “Trafik Bilgisi” tanımlamasına “port bilgisi” ibaresi eklenmiş olup, buna göre trafik bilgisi; taraflara ilişkin IP adresi, port bilgisi, verilen hizmetin başlama ve bitiş zamanı, yararlanılan hizmetin türü, aktarılan hizmetin türü, aktarılan veri miktarı ve varsa abone kimlik bilgilerini ifade etmektedir.

3 – Faaliyetlerini Yurt Dışında Yürüten İçerik, Yer veya Erişim Sağlayıcısına Verilen İdari Para Cezalarının Bildirimi Usulü

Kanun ile 5651 Sayılı Kanun’un “Bilgilendirme Yükümlülüğü” başlıklı 3. maddesine ekleme yapılmış ve idari para cezalarının, muhatabın yurt dışında bulunması halinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (“BTK”) tarafından doğrudan doğruya muhataba, internet sayfalarındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden elektronik posta veya diğer iletişim araçlarıyla da bildirilebileceği düzenlenmiştir. Bu bildirim, 7201 Sayılı Tebligat Kanunu’na göre yapılan tebligat hükmünde olacak ve bildirimin yapıldığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebligat yapılmış sayılacaktır.

4 – 5651 Sayılı Kanun’da Düzenlenen Yer Sağlayıcının Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesi Halinde Uygulanan İdari Para Cezasının Artırılması

5651 Sayılı Kanun’un “Yer sağlayıcının yükümlülükleri” başlıklı 5. maddesi ile yer sağlayıcılarına hukuka aykırı içerikten haberdar edildiklerinde içeriği yayından çıkarma, yer sağladığı hizmetlere ilişkin trafik bilgilerini saklama, bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlama yükümlülükleri getirilmektedir. Sayılan yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcılara caydırıcılığın sağlanması için verilecek idari para cezası Kanun ile artırılmış olup, bu kapsamda yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında, 10.000 TL’den 100.000 TL’ye kadar verilebilen idari para cezası, 100.000 TL’den 1.000.000 TL’ye kadar artırılmıştır.

5 – Erişimin Engellenmesi Kararı Yerine İçeriğin Çıkarılması Kararı Verilebilmesi

5651 Sayılı Kanun’un “Erişimin Engellenmesi Kararı ve Yerine Getirilmesi” başlıklı 8. maddesi ile “İçeriğin Yayından Çıkarılması ve Erişimin Engellenmesi” başlıklı 9. maddesinde değişiklikler yapılarak erişimin engellenmesi kararı verilmesinin yanında içeriğin çıkarılması kararı verilebileceği düzenlenmiştir. Diğer bir ifadeyle, yalnızca içeriğin suç oluşturan kısmının çıkarılmasının mümkün olduğu hallerde, erişimin engellenmesi kararı yerine içeriğin çıkarılması kararının verilmesi imkânı sağlanmış ve bu yolla internet sitesinde ve/veya yayınında yer alan içeriğin suç teşkil etmeyen kısımlarının korunması amaçlanmıştır.

Getirilen düzenleme uyarınca, Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcıları ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği derhal, en geç 4 saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilecektir.

Yine getirilen düzenleme uyarınca, İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hâkim tarafından, başvuranın adının, ihlale konu internet adresleriyle ilişkilendirilmemesine karar verilebilecektir. Kararda, Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı da gösterilecektir. Bu yolla, arama motorları tarafından kişilik hakları ihlal edilen başvurucunun adı ile ihlale konu içeriğin ilişkilendirilmemesinin sağlanması amaçlanmıştır.

6 – Türkiye’den Günlük Erişimi Bir Milyondan Fazla Olan Yurt Dışı Kaynaklı Sosyal Ağ Sağlayıcılarının Yetkili En Az Bir Kişiyi Türkiye’de Temsilci Olarak Belirlemesi Yükümlülüğü

Kanun ile 5651 Sayılı Kanunu Ek Madde 4 getirilerek Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının tebligat, bildirim ve taleplerin gereğinin yerine getirilmesi, başvuruların cevaplandırılması vb. amaçlarla yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirlemesi yükümlülüğü getirilmiştir. Bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verilecektir. Sosyal ağ sağlayıcı, bu kişinin kimlik ve iletişim bilgilerini BTK’ya bildirmekle yükümlüdür. Temsilcinin gerçek kişi olması halinde Türk vatandaşı olması zorunluluğu getirilmiştir.

Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde BTK tarafından sosyal ağ sağlayıcıya bildirimde bulunulacaktır.

Bildirimden itibaren 30 gün içinde yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 10.000.000 TL idari para cezası verilecektir.
Yine 30 gün içinde yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 30.000.000 TL daha idari para cezası verilecektir.
İkinci kez verilen para cezası üzerine yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde ilgili sosyal ağ sağlayıcısına Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin reklam vermesi yasaklanacaktır.
Reklam yasağı kararının tebliğinden itibaren 3 ay içinde yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliği %50 oranında daraltılacaktır.
Kararın uygulanmasından itibaren 30 gün içinde yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliği %50 oranına kadar daraltılacaktır. Burada oran hâkim tarafından %50’den düşük olmamak üzere %90’a kadar belirlenebilecektir.

Ayrıca Kanun ile sosyal ağ sağlayıcılarına kişiler tarafından yapılacak “içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi” ile “özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesini” gerektirecek başvuruları cevaplandırmaları için 48 saatlik süre verilmiş, istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren raporları altı aylık dönemlerle Türkçe olarak hazırlama ve bildirme yükümlüğü getirilerek ve Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde tedbir alma yükümlülüğü düzenlenmiştir. Hukuka aykırılığı hâkim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda, bildirime rağmen 24 saat içinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcının, doğan zararların tazmin edilmesinden sorumlu olacağı düzenlenmiştir. Bu hukuki sorumluluğun işletilmesi için içerik sağlayıcısının sorumluluğuna gidilmesi veya içerik sağlayıcıya dava açılması şartı aranmayacaktır. Son olarak yine sayılan yükümlülüklerini yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarına uygulanacak idari para cezaları düzenlenmiştir.

Sosyal ağ sağlayıcılarının, kendilerine kişiler tarafından yapılacak “içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi” ile “özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesini” gerektirecek başvuruları 48 saatlik sürede cevaplandırmaları için gerekli çalışmaları 3 ay içinde tamamlamaları ve bu başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren ilk raporlarını 2021 yılı Haziran ayında BTK’ya bildirme yükümlülüğü getirilmiştir.

7 – Yürürlük

Kanun’un Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirlemesi yükümlülüğüne ilişkin düzenlemelerinin yürürlük tarihi 1 Ekim 2020 olarak belirlenmiş olup, diğer hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir.

III. SONUÇ:

31 Temmuz 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Kanun, 5651 Sayılı Kanun’da yaptığı değişiklikler ile özellikle sosyal medyaya getirdiği kısıtlamalar bakımından dikkat çekmektedir. Yapılan değişiklikler ile “Sosyal Ağ Sağlayıcı” kavramı getirilmiş ve sosyal ağ sağlayıcılarına erişimin engellenmesi ve içeriğin kaldırılması konularında yükümlülükler getirilerek caydırıcı boyutta müeyyideler öngörülmüştür. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirlemesi yükümlülüğü bakımından da dikkat çeken Kanun’un, sosyal medyanın toplumsal etkisinin azaltılması amacıyla yasalaştırıldığı düşünülmektedir.