Türkiye, son yıllarda yerli yatırımcılara olduğu kadar yabancı yatırımcılar için de oldukça cazip bir hale gelmiştir. Zira, ülkemizin stratejik konumu, büyük iç pazar hacmi ve genç nüfusu ve nitelikli iş gücü yabancı yatırımcılara pek çok fırsat sağlamaktadır. Yabancıların Türkiye’de yatırım yapmalarının ön koşulu Türkiye’de şirket kurmaları olup yabancıların şirket kurması ve ticari faaliyetleri 4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ile düzenlenmiştir.
Bununla beraber, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ve 4875 sayılı kanunun uygulanmasına dair yönetmelik ile yabancıların Türkiye’deki ticari faaliyetlerine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Bu doğrultuda yabancı yatırımcıların Türkiye’de şirket kurması durumunda sahip olduğu hak ve yükümlülüklerin anlaşılması ve şirket kurulumu için izlenmesi gereken yasal prosedürlerin bilinmesi sürecin etkili bir şekilde yürütülmesi için önemli olacaktır.
Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurmasının Avantajları
Türkiye’de 4875 sayılı Kanun ile, yabancı yatırımların özendirilmesi, yabancı yatırımcıların haklarının korunması ile eşit muameleye tabi tutulması ve yatırım serbestisi ilkesinin uygulanması amaçlanmıştır.
Kanun ile ayrıca, yabancı yatırımcılar için birçok hukuki engel ve bürokrasi işleri kaldırılmış, izin-onay sisteminden “bilgilendirme” sistemine geçilmiştir. Söz konusu kanunda yabancı gerçek ve tüzel kişiler için mevzuatta kurmak istedikleri şirket türü açısından herhangi bir sınırlama yapılmamış olup yabancılara mevzuatta yer alan tüm şirket türlerini kurma imkânı getirilmiştir. Dolayısıyla bu kanun sayesinde yabancı yatırımcılara Türk vatandaşlarının kurabileceği her türlü şirketi kurabilme hakkı eşit bir şekilde sunulmuştur.
Tüm bunlarla beraber Kanun’un 3. maddesi ile;
- Doğrudan yabancı yatırımların kamulaştırılması ve devletleştirilmesi sınırlandırılmıştır.
- Yabancı yatırımcılara Türkiye’de elde ettikleri kar ve diğer bazı gelirleri yurtdışına serbestçe transfer edebilme güvencesi getirilmiştir.
- Kanun kapsamında kurulan şirket, şube ve kuruluşlarda istihdam edilecek yabancı uyruklu personele çalışma izni kolaylığı sağlanacaktır.
- Yabancı yatırımcılar birtakım vergisel avantajlara sahip olacaktır.
- Müsteşarlık, yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketlere, Türkiye’de ticarî faaliyette bulunmamak kaydıyla irtibat bürosu açma izni vermeye yetkili olacağı düzenlenmiştir.
- Nakit dışı sermayelerin değer tespitinde, uluslararası değerlendirme kuruluşlarının değerlendirmeleri esas alınacaktır.
- Türkiye’de Şirket kuracak yabancı yatırımcılar olası hukuki uyuşmazlıklarda tarafların anlaşması kaydıyla, milli veya milletlerarası tahkim ya da diğer uyuşmazlık çözüm yollarına başvurabilecektir.
Dolayısıyla ilgili düzenlemelerden açıkça anlaşıldığı üzere, yabancı yatırımcılar Türkiye’de şirket kurdukları takdirde birçok hukuki ve ticari korumaya sahip olacaklardır.
Yabancılar Türkiye’de Nasıl Şirket Kurabilir?
Yabancıların Türkiye’de şirket kurabilmesi için bazı gerekli aşamaları tamamlamaları gerekmektedir. Bunlar aşağıdaki şekildedir;
1) İlk olarak şirket türü belirlenmeli, şirketin türüne göre bir esas sözleşme hazırlanmalıdır.
2) Mersis (Merkezi Kayıt Sistemi) üzerinden şirket kuruluşuna ilişkin tutanak ve şirket için hazırlanan esas sözleşme Ticaret Siciline gönderilmelidir.
3) Evraklar düzenlenmeli ve noterlikçe tasdik edilmelidir. Türkiye dışında düzenlenen belgelerin ise apostil şerhlerinin alınıp, konsolosluk ya da noterler tarafından onaylanması gerekmektedir.
4) İlgili vergi dairesinden şirket potansiyel vergi numarası alınmalıdır. Türk vatandaşı olmayan ortakları ve Türk vatandaşı olmayan yönetim kurulu üyeleri için gereklidir.
5) Şirket toplam sermayesinin belirli bir kısmını Ticaret Sicil Müdürlüğü veznesinden ödenmek suretiyle Rekabet Kurumu hesabına yatırılması gerekmektedir.
6) Sermayenin belirli bir kısmı şirket banka hesabına yatırılmalı ve belgelenmelidir.
7) Gerekli evrakların temin edilerek tescil işlemleri için Ticaret Sicil Müdürlüğüne başvuru yapılması gerekmektedir
8) Şirket ile ilgili bazı yasal defterlerin tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Bunlar; yevmiye defteri, defteri kabir, muhasebe envanteri, hisse defteri, yönetim kurulu ve genel kurul toplantı defterleridir. Bu defterlerin tasdik edilmesi, kuruluş işlemleri sırasında Ticaret Sicil Müdürlüğü çalışanları tarafından gerçekleştirilir.
9) Vergi dairesince görevlendirilen vergi memuru, tespit tutanağı hazırlamak için şirket merkezine gelecektir. Düzenlenen tespit tutanağında şirketin en az iki yetkilisinin imzası bulunmalıdır.
10) Şirketin tescil edildiği tarihte Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş personel huzurunda şirketin imza yetkilileri imza sirküleri düzenlemelidir.
Yukarıda özet olarak belirtilen tüm bu aşamaların eksiksiz tamamlanması ve gerekli belgelerin ibraz edilmesi halinde, yabancılar tarafından Türkiye’de şirket kurma işlemi tamamlanacaktır.
Yabancı Kişilerin Çalışma İzni Alması
Çalışma izni, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca resmî bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren belgedir.
Şirket kurmak için yabancıların çalışma izni ise, 6735 sayılı Uluslararası İş Gücü Kanunu’nda düzenlenmiş olup yapılan düzenlemeye göre; Anonim şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyelerinin ve Limited şirketlerin şirket yetkilisi olmayan diğer yabancı ortaklarının, çalışma izni alma zorunluluğu kaldırılmıştır. Ancak bunun dışındaki yabancı şirket ortaklarının çalışma izni alma zorunluluğu devam etmektedir.
Çalışma izni başvuruları şirket ortağının Türkiye’de ikamet etmesi durumunda yurtiçinden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, diğer hallerde uyruğunda bulunduğu veya sürekli ikamet ettiği ülkenin Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilciliğine yapılabilmektedir. Ayrıca, yurt içinden başvuru yapacak olan yabancı uyruklu şirket ortağının Türkiye’de en az 6 ay süreli oturma iznine sahip olması gerekmektedir.
Yabancı yatırımcıların Türkiye’de şirket kurması halinde, yabancı yatırımcılar hem yerli şirketlerle eşit muameleye tabi olacak hem de birçok ticari ve hukuki güvenceye sahip olacaktır. Söz konusu avantajların etkili kullanılabilmesi için alanında uzman ve deneyimli kişilerden destek alınması hukuki zeminin sağlam olması için oldukça önemli olacaktır. Nitekim, her şirket türü özelinde bu belgelerin tamamlanması gerektiğinden bazı usuli eksikliklerin olması sürecin uzamasına sebep olacaktır.
Bununla beraber, şirket kurulumu sonrasında şirketin ciddi yaptırımlarla karşılaşmaması için kurulan şirketin Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun’a uyum sağlaması ve VERBİS kayıtlarının tamamlanması gibi konularda da uzman desteğinin alınması gerekmektedir. Dolayısıyla hukuki desteğinin önemi hem kuruluş aşamasında hem de sonrasında devam edecektir.
Son olarak, yabancı gerçek veya tüzel kişilerin Türkiye’de şirket kurmaları için bizzat başvuru işlemlerini yapmaları gibi bir şartın bulunmadığını, vekaletnamede gerekli yetkileri verdikleri avukat aracılığı ile Türkiye’de şirket açmalarının mümkün olduğunu belirtmekte yarar var.
