Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın önemli bir parçasını teşkil eden Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’na (SKDM) ilişkin (AB) 2023/956 sayılı Tüzük AB Resmi Gazetesi’nde 16 Mayıs 2023 tarihinde yayımlanmıştır.
Karbondioksit, metan ve azot gibi gazların atmosfere salınması, sera gazı emisyonu olarak ifade edilmektedir. Özellikle son yıllarda insan faaliyetleri sonucunda karbon salınımı artmış olup sera gazı salınımının artması ile birlikte küresel sıcaklığın artışına ve iklim değişikliklerinin yaşanmasına sebebiyet vermiştir. Bu kapsamda ulusal ve uluslararası önlemler alınmaya başlanmıştır bu önlemlerden biri de Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması “SKDM”dir.
SKDM Tüzüğü ile birlikte AB’deki üretimin iklim politikaları daha az sıkı olan ülkelere kayması sonucu ortaya çıkacak gaz kaçağının önlenmek istenmesidir. Bu kapsamda Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) getirilmiştir. ETS ile üretim esnasında salınan karbon emisyonları için ithal ürünler için ilave ücret getirilmektedir. Böylece daha temiz üretim yapılmasını ve AB’deki rekabeti dengelemek ve diğer ülkelerin kendi mevzuatında bu kapsamında düzenlemeler getirmelerine teşvik etmek istenmektedir. SKDM teklifinden sonra Türkiye’nin de kendi emisyon ticaret sistemini kuracağını açıklaması, AB’nin bu politikası ile başarılı olacağını göstermektedir.
2030 yılına kadar karbon sızıntısının en yüksek olduğu ürünler kademeli olarak SKDM kapsamına alınması planlanmaktadır. Sektörlerin belirlenmesinde karbon yoğunluğu en yüksek olan petrol rafinerileri, demir ve çelik üretimi, maden endüstrileri ve kağıt üretimi sektörleri yer almaktadır.
SKDM’nin geçiş dönemi süresi 1 Ekim 2023 tarihinde başlayıp 31 Aralık 2025 tarihine kadar devam edecektir. Geçiş döneminin amacı, SKDM’nin 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren başlayacak olan nihai safhasını şekillendirmek için gerekli verileri toplamaktır. Geçiş dönemi boyunca, ithalatçıların yükümlülükleri sadece raporlamaların ve bildirimlerin yapılması ile sınırlandırılmıştır.
Raporlarda yer alması gereken asgari unsura tüzükte belirlenmiş olup işbu unsurlar; üretici bilgileri, ithal edilen toplam ürün miktarı (ton), ithal edilen ürüne ait gömülü emisyonların toplamı (ton co2e), tüketilen elektrik miktarı. Raporlama yükümlüsü olan Avrupa Birliği yerleşik ithalatçıların, SKDM Raporu bilgilerini, ürünü tedarik ettikleri üreticilerden temin etmesi gerekmektedir. Bu nedenle üreticilerin bu bilgileri raporlama dönemi başlangıcına kadar hazır etmesi gerekmektedir.
2026 yılında SKDM’nin ikinci kısmı başlayacak olup artık ödeme yükümlülüğü yürürlüğe girecektir. SKDM Ücreti, SKDM Sertifikası ücreti ile gerçekleşecektir. Mali yükümlülüklerin hesaplanmasında, ürünün tipine göre gömülü emisyonlar dikkate alınacaktır. SKDM’de yer alan mali yükümlülükler, yetkilendirilmiş SKDM yükümlüleri tarafından yerine getirilecektir. Her bir ton CO2 eşdeğeri sera gazı emisyonu için bir SKDM sertifikası sunulması gerekecektir. Bu sertifikalar, ithalat işlemlerinin resmi bir parçası olarak kullanılacaktır.
