Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmeliğe İlişkin
16 Nisan 2021 Cuma günü 31456 sayılı Resmi Gazete’de, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (“TCMB”) düzenlediği “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” (“Yönetmelik”) yayınlanmıştır. Kripto varlıkların kullanılmasına ilişkin mevzuatımızda bugüne kadar düzenleme yapılmamış olup, söz konusu Yönetmelik bu alandaki ilk düzenleme niteliğindedir.
Yönetmeliğin Dayanağı ve Gerekçesi
Yönetmelik, 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4. maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (f) alt bendi ile dördüncü fıkrası ve 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 12. maddesinin üçüncü fıkrası ile 18. maddesinin altıncı fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
TCMB tarafından yapılan açıklamada, kripto varlıkların herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabının bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle ilgili taraflar açısından önemli riskler barındırdığı belirtilmiştir.
Aynı açıklamada, kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasının işlemin tarafları açısından telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimali bulunduğu ve güven zafiyeti meydana getirebilecek unsurlar içerdiği belirtilmiştir.
Yönetmeliğin İçeriği
Yönetmelik ile ödemelerde kripto varlıkların kullanılamayacağı, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılamayacağı düzenlenmiştir. Yapılan düzenleme neticesinde, kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı olarak kullanılamayacağının kabulü ile söz konusu varlıkların para fonksiyonu niteliğini önemli ölçüde yitirdiği anlaşılmaktadır.
Yayınlanan Yönetmeliğin 3. maddesi uyarınca kripto varlıkların tanımı; “Bu Yönetmeliğin uygulanmasında kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.” Şeklinde yapılmıştır. Bu nedenle, söz konusu tanım kapsamında kalmayan diğer dijital varlıkların Yönetmelikteki düzenlemeden etkilenmeyeceği anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte Yönetmeliğin 4. Maddesinde, ödeme hizmeti sağlayıcılarının, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremeyeceği ve buna ilişkin hiçbir şekilde hizmet sunamayacağı düzenlenmiştir. Aynı madde hükmünde, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmet sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemeyeceği belirtilmiştir. Bu maddede “Ödeme hizmeti sağlayıcıları” ile “ödeme ve elektronik para kuruluşları” şeklinde iki farklı kapsam belirtilmek suretiyle fon transferi işlemleri noktasında ödeme ve elektronik para kuruluşları nezdinde ayrıca bir yasak getirildiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinin akabinde kripto varlıklara ilişkin fon aktarımları yalnızca bankalar üzerinden yapılabilecektir.
Yapılan düzenleme ile kripto varlıkların alım satımına ve/veya vergilendirilmesine dair yasaklama getirilmemiş olup, yalnızca ödeme alanındaki kullanımı hakkında kısıtlama getirilmiştir. Dolayısıyla, kripto varlıklar ile borsa nezdinde yapılan işlemlere devam edilebileceği, ancak kullanıcıların bu borsalara fon transferi yapacağı kanalların daralacağı söylenebilecektir.
Yönetmelik 16.04.2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmakla birlikte 30.04.2021 tarihinde yürürlüğe girecektir.