Sermaye Piyasası Suçları
Sermaye Piyasası, orta ve uzun vadeli fon arz ve talep edeni buluşturan, fon ihtiyacı duyanların elverişli koşullarla ve düşük maliyetlerle finansman sağladığı piyasaları ifade etmektedir. Sermaye piyasası araçları ve bunları ihraç edenler hakkında sağlıklı ve doğru bilgi akışının sağlanması sermaye piyasasının işlerliğini sağlamak için oldukça önemlidir. Sermaye piyasasına olan güvenin sağlanması için manipülasyon yoluyla edinilecek haksız kazanç ve hileli hareketlerin engellenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SPK”) düzenlemeye gidilerek birtakım tedbir, yükümlülük ve cezai yaptırım düzenlemesine gidilmiştir.
Şengün sermaye piyasaları ve finans merkezi olarak önceki makalemizde SPK’da düzenlenen piyasa dolandırıcılığı suçu anlatılmış bu işbu makalede ise SPK’da düzenlenen sermaye piyasası suçlarından (i) bilgi suistimali, (ii) yasal defterlerde, muhasebe kayıtlarında ve finansal tablo ve raporlarda usulsüzlük ve (iii) usulsüz halka arz ve izinsiz sermaye piyasası faaliyetleri hakkında bilgilendirme yapılacaktır.
BİLGİ SUİSTİMALİ
Bilgi suistimali fiili, SPK madde 106’ da düzenlenmiştir. İşbu madde ile doğrudan ya da dolaylı olarak sermaye piyasası araçları ya da ihraççılar hakkında, ilgili sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikteki ve henüz kamuya duyurulmamış bilgilere dayalı olarak ilgili sermaye piyasası araçları için alım ya da satım emri veren veya verdiği emri değiştiren veya iptal eden ve bu suretle kendisine veya bir başkasına menfaat temin eden;
a) İhraççıların veya bunların bağlı veya hâkim ortaklıklarının yöneticileri,
b) İhraççıların veya bunların bağlı veya hâkim ortaklıklarında pay sahibi olmaları nedeniyle bu bilgilere sahip olan kişiler,
c) İş, meslek ve görevlerinin icrası nedeniyle bu bilgilere sahip olan kişiler,
ç) Bu bilgileri suç işlemek suretiyle elde eden kişiler,
d) Sahip oldukları bilginin bu fıkrada belirtilen nitelikte bulunduğunu bilen veya ispat edilmesi hâlinde bilmesi gereken kişiler hakkında hapis veya adli para cezası düzenlenmiştir.
SPK’ da bilgi suistimali suçuna ek olarak madde 108’ de sayılan hallerin bilgi suistimali olarak değerlendirilemeyeceği düzenlenmiştir. Bu kapsamda;
a) TCMB ya da yetkilendirilmiş başka bir resmî kurum veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından para, döviz kuru, kamu borç yönetim politikalarının uygulanması veya finansal istikrarın sağlanması amacıyla işlem yapılması,
b) Kurul düzenlemelerine göre uygulanan geri alım programları, çalışanlara pay edindirme programları ya da ihraççı veya bağlı ortaklığının çalışanlarına yönelik diğer pay tahsis edilmesi,
c) Kurulun bu Kanun kapsamındaki fiyat istikrarını sağlayıcı işlemlere ve piyasa yapıcılığına ilişkin düzenlemelerine uygun olarak icra edilmeleri kaydıyla, münhasıran bu araçların piyasa fiyatının önceden belirlenmiş bir süre için desteklenmesi amacıyla sermaye piyasası araçlarının alım veya satımının yapılması yahut emir verilmesi veya emir iptal edilmesi durumlarında bilgi suistimali suçunun işlenmediği düzenlenmiştir.
YASAL DEFTERLERDE, MUHASEBE KAYITLARINDA VE FİNANSAL TABLO VE RAPORLARDA USULSÜZLÜK
Yasal defterlerde, muhasebe kayıtlarında ve finansal tablo ve raporlarda usulsüzlük SPK madde 112’ de düzenlenmiştir. Bu kapsamda kasıtlı olarak; a) Kanunen tutmakla yükümlü oldukları defter ve kayıtları usulüne uygun tutmayanlar, b) Saklamakla yükümlü oldukları defter ve belgeleri kanuni süresince saklamayanlar, altı aydan iki yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmaktadır.
Yine Kasıtlı olarak; a) Finansal tablo ve raporları gerçeği yansıtmayan şekilde düzenleyenler, b) Gerçeğe aykırı hesap açanlar, c) Kayıtlarda her türlü muhasebe hilesi yapanlar, ç) Yanlış veya yanıltıcı bağımsız denetim ve değerleme raporu düzenleyenler ile düzenlenmesini sağlayan ihraççıların sorumlu yönetim kurulu üyeleri veya sorumlu yöneticileri, 5237 sayılı Kanunun ilgili hükümlerine göre cezalandırılır. Ancak, özel belgede sahtecilik suçundan dolayı cezaya hükmedebilmek için, sahte belgenin kullanılmış olması şartı aranmamaktadır
USULSÜZ HALKA ARZ VE İZİNSİZ SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİ
Usulsüz halka arz ve izinsiz sermaye piyasası faaliyetleri hakkında düzenleme SPK madde 109’ da düzenlenmiş olup onaylı izahname yayımlama yükümlülüğünü yerine getirmeksizin sermaye piyasası araçlarını halka arz edenler ya da onaylı ihraç belgesi olmaksızın sermaye piyasası araçlarını satanlar iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmaktadır. Sermaye piyasasında izinsiz olarak faaliyette bulunanlar ise iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmaktadır. Sermaye piyasasında izinsiz faaliyette bulunanların, aynı zamanda usulsüz halka arz ve izinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinde de bulunmaları durumunda sadece izinsiz faaliyette bulunma suçundan dolayı cezaya hükmedilmekte ve cezaları yarı oranında artırılmaktadır.
Yukarıda belirtilen ve SPK’ da düzenlenen sermaye piyasası suçlarına ek olarak ise SPK madde 110’ da tanımlanan Güveni Kötüye Kullanma Ve Sahtecilik, madde 111 hükmünde tanımlanan Bilgi Ve Belge Vermeme, Denetimin Engellenmesi, ve madde 113 hükmünde tanımlanan Sır Saklama Yükümlülüğünün İhlali suçları bulunmaktadır.